به گزارش عجب شیر ما به نقل از فارس، هر کدام از ما به یک نامی شناخته شده‌ایم و با آن اسم صدایمان می‌زنند گاهی این اسامی چنان خوش لحن و خوش صداست که بر دلمان می‌نشیند و از گفتن اسم و ناممان ذوق زده می‌شویم و گاهی این نام‌ها معنا و جلوه خاصی ندارند به طوری که در یک جمع وقتی نام کسی را صدا می‌زنیم بی‌اختیار زمزمه‌ها در مذمت آن نام آغاز می‌شود.

خانواده‌های ایرانی طبق یک اصول خاص نام فرزندان خود را انتخاب می‌کنند و البته باید گفت در حال حاضر انتخاب اسامی دستخوش تغییرات عمده‌ای شده است. اگر در گذشته انتخاب نام فرزندان به عهده مادر بزرگ و پدر بزرگ‌ها بود و آنها نام فرزندان خود را بر اساس معیارهای خاصی انتخاب می‌کردند اما امروزه مشاهده می‌کنیم عوامل متعددی در انتخاب نام فرزندان خانواده‌ها دخیل است.

در برخی خانواده‌ها همچنان استفاده از نام‌های مذهبی حرف اول را در انتخاب نام فرزندان می‌زند و در برخی خانواده‌ها نیز نام‌های ملی که گاها از نام‌های ایران باستان گرفته شده است به چشم می‌خورد و برخی خانواده‌ها نیز به اصطلاح  از نام‌های امروزی استفاده می‌کنند و در کنار آنها برخی خانواده نیز معتقدند که باید نام فرزند آنها در بین جمع فامیل باید تک و تنها باشد بنابراین از نام‌های عجیب و غریب استفاده می‌کنند.

همه این عوامل دست به دست هم می‌دهند و وقتی فرزند خانواده بزرگ‌تر می‌شود نام خود را نپسندیده و خود را با آن نام بیگانه می‌داند.

طبق آخرین آمار منتشر شده از سوی سازمان ثبت احوال کشور تا پایان سال 93 نام فاطمه با فراوانی 48 هزار و 903 نام، و پس از آن نام زهرا با 29 هزار و 803 نام و نازنین زهرا با فراوانی17 هزار و 802 نام بیشترین نام‌های دخترانه بود که ایرانیان برای فرزندان دختر خود انتخاب کرده‌اند و نام یسنا نیز برای 16 هزار و 442 دختر ایرانی به ثبت رسیده است و پس از آن نام‌های زینب، فاطمه زهرا، باران، رها، ثنا، کوثر و مریم در رتبه‌های بعدی قرار دارند.

همچنین بر اساس این گزارش در بین فرزندان پسر نیز نام‌های امیر علی، با 35 هزار و 667 نام ، محمد طاها، با 25 هزار و 162 نام، محمد با 23 هزار و 829 نام و امیر حسین با 23 هزار و 626 نام و علی نیز با 20 هزار و 859 نام بیشترین نام‌هایی بودند که در بین خانواده‌های ایرانی برای فرزندان پسر نامگذاری شده است و نام‌های حسین، امیر محمد، امیر عباس و محمد مهدی نیز رتبه‌های بعدی را به خود اختصاص داده‌اند.

سکینه ساعدی، کارشناس مذهبی در گفت‌وگو با خبرنگار فارس با اشاره به وجود سفارش ائمه اطهار برای نامگذاری فرزندان می‌گوید: روایت‌های مختلفی در مورد انتخاب نام نیکو بر روی فرزندان وجود دارد؛ چنانچه پیامبر اکرم در حدیثی می‌فرماید «اولین هدیه و عطای هر یک از شما به فرزندتان نام نیکو، اسم خوب و زیبائی است که به او اختصاص می‌دهید. همچنین ایشان در حدیث دیگری می‌فرمایند: حق فرزند بر پدر آن است که نام نیک و زیبا بر او نهد، و در بلوغ او را همسری دهد و به او نوشتن بیاموزد.»

وی افزود: با وجود سفارش اولیای دینی متاسفانه مشاهده می‌شود برخی از خانواده‌ها این سفارش دینی را نادیده گرفته و اسامی خارج از عرف و نامبارکی را برای فرزندان خود انتخاب می‌کنند.

ساعدی با ذکر خاطره‌‌ای در اینباره افزود: در یکی از جلسات نام یک پسر بچه 6 ساله را پرسیدم گفت اسم من جیمی است، به مادر این کودک گفتم وقتی در آینده این کودک به سفر حج برود آیا او را حاجی جیمی صدایش می‌کنید؟ بهتر نبود در انتخاب نام او کمی حساسیت بیشتری داشتید.

وی خاطر نشان کرد: در گذشته مادربزرگ و پدر بزرگ‌ها با مشورت کردن با قرآن کریم یک نام زیبا از اسامی و صفات خدای متعال یا نام یکی از ائمه اطهار را بر روی فرزندان خود انتخاب می‌کردند اما امروزه دیگر خبری از بزرگ‌ترها در نامگذاری نیست.

این کارشناس مذهبی معتقد است امروزه نه تنها خبری از بزرگ‌ترها نیست بلکه گاهی اوقات مشورت کردن با پدر و مادر بزرگ‌ها باعث اختلاف بین زوجین می‌شود و کار به اختلاف و اوقات تلخی و نارضایتی می‌انجامد.

اقبال موقتی از یک اسم خاص

هر چند ما در یک جامعه اسلامی زندگی می‌کنیم اما در عصر ارتباطات و رسانه به سر می‌بریم. در حال حاضر رسانه‌ها با پخش انواع سریال‌ها و برنامه‌ها ذائقه ما را عوض می‌کنند و استقبال از نام‌های هنرمندان و چهره‌های مطرح شده در این سریال‌ها افزایش می‌یابد که نمونه بارز آن سریال ستایش است. که طی سال‌های اخیر از رسانه ملی پخش شد و اقبال عمومی از نام ستایش در نامگذاری دختران به شدت افزایش یافت.   

تعدادی از نام‌ها یک اقبال موقتی دارند، براساس اعلام سازمان ثبت‌احوال، سریال‌ها و فیلم‌های سینمایی هم در برخی مواقع الگوی انتخاب نام می‌شوند و به عنوان مثال سریال «ستایش» در این زمینه تاثیرگذار بود.

در سال 85 نام ستایش رتبه پنجم را داشت و به موازات پخش این سریال فراوانی آن افزایش یافته و در سال 89 و 90همزمان با پخش سریال ستایش به سومین نام پرطرفدار در کشور تبدیل شده بود.

همچنین همزمان با پخش سریال‌های «میوه ممنوعه» و «پنج کیلومتر تا بهشت» تمایل به انتخاب نام‌های «هستی» و «آیدا» که شخصیت‌های اصلی این سریال‌ها بودند در کشور افزایش یافت.

البته از آن جایی که کشور ما یک کشور قومی و قبیله‌ای است فرهنگ نام‌های دخترانه و پسرانه در مناطق مختلف کشور بی‌تاثیر از این فرهنگ و آداب و رسوم نیست.

همچنین در نامگذاری فرزندان برخی معتقدند اگر در یک خانواده‌ای عزیزی زود هنگام از میان آنها رفته است نام او را بر روی یکی از فرزندان خانواده می‌گذارند تا یاد و نام او در ذهن‌‌ها بماند اما امروزه این فرهنگ در میان زوج‌های جوان رنگ باخته است.

البته انتخاب نام افراد با هر نیت و بر اساس معیارهایی که انتخاب شده باشد هم اکنون قابلیت تغییر اسامی افراد در سازمان ثبت احوال کشور و به تبع آن در تمام شهرستان‌ها وجود دارد که باید گفت تغییر اسامی افراد یک پیش شرط‌هایی دارد.

علی جعفری‌آذر، مدیرکل ثبت احوال استان آذربایجان‌شرقی در گفت‌وگو با خبرنگار فارس در تبریز در مورد چگونگی تغییر نام افراد می‌گوید: برابر ماده 20 قانون ثبت احوال کشور انتخاب نام با اعلام کننده است، انتخاب نام‌هایی که موجب هتک حرمت به مقدسات اسلامی شود ممنوع است.

وی در مورد نام‌های قابل تغییر نیز افزود: اسامی مرکب ناموزون مانند شهره فاطمه، سعید بهزاد، همچنین نام‌هایی که معرف صفت مذموم و مغایر با ارزش‌های والای انسانی باشند قابل تغییر هستند.

جعفری‌آذر خاطرنشان کرد: نام‌هایی که موجب اشاعه و ترویج فرهنگ بیگانه در کشور گردد مانند وانوشکا، ژاکاردو قابل تغییر هستند و نام‌هایی که موجب تحقیر اشخاص بوده یا معنای لغوی آنها قابل پذیرش نباشد.

مدیرکل ثبت احوال آذربایجان‌شرقی اظهار داشت: اسامی نامناسب با جنس مانند ماشاءالله برای دختران و نام اشرف یا اکرام برای پسران نیز قابل پذیرش نبوده و قابل تغییر است.

وی افزود: تصحیح اشتباهات املایی در نام اشخاص که به دلیل عدم آشنایی مامور با لهجه و الفاظ و معانی و یا ناشی از تلفظ اظهار کننده پیش آمده باشد نیز جزو اسامی هستند که می‌توان آن را تغییر داد.

بنا به گفته جعفری‌آذر، هم نام بودن نام پدر و مادر با نام فرزندان و هم نام بودن برادران و خواهران در یک خانواده نیز جزو مواردی است که می‌توان نسبت به تغییر آنها اقدام کرد.

در این میان وجود دارند افرادی که از نام خود رضایت چندانی نداشته و برای تغییر نام خود اقدام می‌کنند چرا که صدا کردن نام آنها ذهن را به سمت و سوی یک مورد خاص هدایت می‌کند.

آیدین پسر جوانی است که برای تغییر نام خود اقدام کرده است وقتی علت این کارش را می‌پرسم می‌گوید: وقتی نام مرا صدا می‌زنند بی‌درنگ نام شکلات آیدین به ذهنم می‌آید و بعضی وقت‌ها نیز مورد طنز و تمسخر دوستان و دیگران قرار می‌گیرم.

وی گفت: پدر و مادرم در کودکی نام مرا متناسب با نام خواهرم آیلین انتخاب کرده و نام آیدین را برایم گذاشته‌اند که مورد علاقه و پسند من نیست.

رونیکا دختر دانشجویی است که از صدا زدن نام خود توسط دوستان و برخی اقوامش بسیار ناراحت و دلگیر است به همین منظور قصد دارد اسمش را عوض کند دلیل این کارش را می‌پرسم، جواب می‌دهد نمی‌دانم اسم قحط بود که پدر و مادرم نام رونیکا را برایم انتخاب کرده‌اند.

وی می‌گوید: فرهنگ ما خیلی پائین است برخی از دوستانم وقتی با نظر آنها مخالفت کرده و با آنها همم عقیده نیستم مرا به اسم رونیکا، پلیکا صدایم می‌زنند و این موضوع سیستم عصبی مرا بهم می‌ریزد.

وی اضافه می‌کند: می‌دانم خیلی زمان می‌خواهد تا آنها مرا با اسم جدیدم بپذیرند اما حداقلش این است که دوستان جدیدم نام قبلی مرا ندانسته و با نام جدید صدایم می‌کنند.

رونیکا اظهارداشت: من نمی‌دانستم که چگونه می‌توان اسم افراد را عوض کرد با راهنمایی دوستانم فهمیدم که باید به اداره ثبت احوال مراجعه کنم و یکسری کارهای اداری که وقت‌گیر و زمان بر است.

عزیز هم نام یک آقای 30 ساله است که با وی هم صحبت شده‌ام، می‌گوید وقتی نام مرا صدا می‌کنند به یاد مادر بزرگ‌ها می‌افتم که نوه‌ها مادر بزرگشان را به نام عزیز صدا می‌کنند برای همین تصمیم گرفته‌ام نام خود را به محمدرضا تغییر دهم.

رضایی یکی از شهروندان تبریزی است که در خصوص نامگذاری فرزندان گفت: با وجودی که ما مسلمان هستیم ولی متاسفانه امروزه نام‌های فرزندان خود را از نام سریال‌های ماهواره‌ای انتخاب می‌کنیم.

وی افزود: با توجه به این که ما با شخصیت‌های مطرح شده در این سریال‌ها همزاد پنداری کرده و آنها را دوست داریم بنابراین نام این هنرپیشه‌ها برای فرزندان انتخاب می‌شود و البته این موضوع به فرهنگ و قومیت ما صدمه می‌زند.

آراز یکی دیگر از جوانانی است که به سئوالم در خصوص انتخاب نام پاسخ داده و می‌گوید: با توجه به این که ما در یک منطقه ترک‌نشین ساکن هستیم، پدر من به شدت به زبان و فرهنگ ترکی معتقد است بنابراین اسم من و بقیه خواهر و برادرهایم نیز از اسامی ترکی و بومی منطقه خودمان است و البته اداره کل ثبت احوال نیز با نام‌های ترکی و بومی ممنوعیتی ندارد به نظر من بهتر است هر کس متناسب با فرهنگ و آداب و رسوم خود نامی برای فرزندان خود انتخاب کند.

معصومه محسنی، بانویی میانسال است که دارای 9 فرزند است از او می‌پرسم بر اساس چه معیاری نام فرزندان خود را انتخاب کرده است، می‌گوید: در زمان ما معیاری وجود نداشت وقتی فرزندم به دنیا می‌آمد پدر شوهرم پیش‌نماز مسجد را به خانه دعوت می‌کرد و او در گوش فرزندم اذان و اقامه می‌گفت و نام یکی از ائمه اطهار را در گوشش صدا می‌کرد و همان نام مورد پسند همه بود و هیچ حرف و حدیث دیگری نبود.

وی اظهار داشت: البته در زمان ما اگر پدر یا مادر شوهری فوت کرده بود نام اولین فرزند را به نام او اختصاص می‌دادند تا نام او فراموش نشود.

این بانوی میانسال 67 ساله اضافه کرد: الان فرزندانم هر کدام پدر و مادر شده‌اند خودشان نام نوه‌هایم را انتخاب کرده‌اند بدون این که هیچ مشورتی با بزرگ‌ترها داشته باشند.

خانم دیگری که شاهد گفت‌وگوی ماست به جمع ما می‌پیوندد، او نظرش را این گونه مطرح می‌کند: برخی والدین بر کمیاب بودن نام فرزندان خود تاکید دارند و می‌خواهند نام دختر و پسرشان در بین فامیل و آشنا تک و تنها باشد بنابراین  ترجیح می‌دهند نامی انتخاب کنند که فراوانی کمتری داشته باشد؛ همین امر باعث شده است شاهد اسامی عجیب و غریبی باشیم که گاهی به گوش می‌رسد.

موقع انتخاب اسم به این مساله دقت کنید که نام انتخابی در حالت عامیانه و کوتاه شده چه صورتی به خود می‌گیرد. گاهی اوقات یک اسم متناسب زیبا با کمی تغییر تبدیل به یک اسم نامتناسب با معنای بد می‌شود.

دسته‌ای از افراد هستند که برای زنده نگاه داشتن یاد و خاطره عزیزانشان برای نامگذاری فرزندانشان از اسامی آنها استفاده می‌کنند؛ هر چند که شاید بعضی از آن اسامی در زمان حال دیگر هیچ طرفداری نداشته باشد.

زنده نگه داشتن نام اعضای متوفی فامیل باری است که بر دوش کودک نهاده می‌شود. نام انتخاب شده برای نوزاد توقعات والدین را نمایان می‌سازد. آنها می‌خواهند و می‌کوشند همه صفات نیکوی فرد فقید خانواده در فرزندشان متجلی شود.

باید توجه داشته باشیم که قرار نیست آدم‌ها ادامه دهنده راه و مشی یکدیگر باشند. اگر نام کودک نماد قدرت، بی‌باکی یا قهرمانی باشد و او فاقد چنین خصایصی، ممکن است در طول سال‌های کودکی همواره در معرض سرکوفت خانواده یا دیگران قرار بگیرد.

از طرف دیگر اسم‌هایی که چیزی یا کسی را یادآوری می‌کند ممکن است در بزرگسالی یا حتی از دوران مدرسه رفتن برای افراد مشکل‌آفرین باشد، مثل نام رستم که هر چند یکی از نام‌های فاخر شاهنامه و برخوردار از پشتوانه فرهنگی و اسطوره پهلوانی و قدرت است؛ اگر روی یک پسر بچه نحیف و لاغر گذاشته شود، ممکن است باعث شود توسط همسالان دیگر به سخره گرفته شود و همین طور بعضی نام‌های دیگر مثل زیبا، ماهرو و... .